Fonoholizm – raport naukowców Uniwersytetu Gdańskiego

Uniwersytet Gdański oraz Fundacja DBAM O MÓJ Z@SIĘG, przy wsparciu Urzędu Miasta Gdyni przez ostatnie dwa lata realizowali cykl badań naukowych poświęconych zjawisku fonoholizmu – uzależnieniu od telefonów komórkowych pod kierownictwem dr Macieja Dębskiego z Instytutu Filozofii, Socjologii i Dziennikarstwa UG. Efektem tych prac jest raport, który został upubliczniony podczas grudniowej międzynarodowej konferencji pt. „Mobilność w sieci. Relacje. Bezpieczeństwo. Rozwój” współorganizowanej przez Uniwersytet Gdański.

Raport pt. „Nałogowe korzystanie z telefonów komórkowych. Szczegółowa charakterystyka zjawiska fonoholizmu w Polsce” powstał na podstawie wyników ogólnopolskich badań przeprowadzonych wśród 22 086 młodych osób między 12 a 18 rokiem życia i 3 471 nauczycieli oraz eksperymentu społecznego pt. „Poz@ Siecią” polegającym na dobrowolnym odłączeniu 100 młodych osób na 3 pełne doby od telefonu komórkowego, internetu, tabletów/komputerów, telewizji, gier on-line i typu playstation.

– Pomysł realizacji projektu zrodził się w środowisku naukowym Instytutu Filozofii, Socjologii i Dziennikarstwa Wydziału Nauk Społecznych Uniwersytetu Gdańskiego i dotyczył pilnej potrzeby dokonania profesjonalnej diagnozy w zakresie korzystania z telefonu komórkowego przez młodych Polaków. Głównym celem projektu jest zwiększenie wiedzy społeczeństwa polskiego w zakresie odpowiedzialnego korzystania z nowych narzędzi komunikacyjnych. Cel ten można osiągnąć poprzez dokonanie diagnozy naukowej, upowszechnienie wyników badań, jak również zaplanowanie profesjonalnego wsparcia dla różnych grup odbiorców, borykających się z niekontrolowanym używaniem urządzeń cyfrowych, ze szczególnym uwzględnieniem młodzieży szkolnej – tłumaczy koordynator projektu badawczego dr Maciej Dębski z Instytutu Filozofii, Socjologii i Dziennikarstwa UG, prezes Fundacji DBAM O MÓJ Z@SIĘG.

Publikacja zawiera m.in. najważniejsze uniwersalne wnioski dotyczące wszystkich prowadzonych badań, jak również opis zjawiska fonoholizmu i rekomendacje w zakresie profilaktyki, leczenia oraz integracji w celu rozwiązywania problemów osób e-uzależnionych. Opisany jest również eksperyment społeczny „Poz@ Siecią” oparty o dzienniki uczestników, indywidualne wywiady pogłębione z uczestnikami eksperymentu oraz ich rodzicami. Młodzież szkolną i ich nauczycieli zapytano m.in. o wzory korzystania z telefonów komórkowych, cele w jakich ich używają oraz ewentualny związek z problemem cyberprzemocy. Uczniów poproszono również o opisanie czy i jak często przejawiają określone symptomy nałogowego korzystania ze swoich smartfonów, jakie treści w nich posiadają i co sądzą o problemie uzależnienia od telefonów komórkowych.

Fragmenty raportu

„Uczniowie uczęszczający do szkoły podstawowej przyznali, że rozpoczęli regularne korzystanie z telefonów w wieku 9 lat, gimnazjaliści – w wieku 10,5 lat, zaś wiek inicjacji u uczniów aktualnie uczących się w szkołach ponadgimnazjalnych kształtuje się na poziomie 11,5 lat. Oznacza to, że wiek inicjacji, związany z korzystaniem z własnych telefonów/smartfonów, obniża się i najprawdopodobniej wciąż będzie się obniżać.”

„Na podstawie wyników można powiedzieć, że dzisiejsza polska młodzież jest młodzieżą pokolenia selfie. (…) okazuje się, że co czwarty uczeń (25,1%) przynajmniej raz dziennie robi sobie selfie. (…) Warto zwrócić uwagę, że dziewczęta o wiele częściej robią sobie selfie (70,9%), niż chłopcy (37,7%).”

Współpraca Uniwersytetu Gdańskiego i Fundacji DBAM O MÓJ Z@SIĘG

Początkowo badania, w części pilotażowej, realizowane był w ramach zajęć pt. „Projekty Badawcze”, prowadzonych wśród studentów socjologii w Instytucie Filozofii, Socjologii i Dziennikarstwa Wydziału Nauk Społecznych Uniwersytetu Gdańskiego. Studenci socjologii zaangażowali się również w proces gromadzenia danych jakościowych, realizując wywiady z uczestnikami eksperymentu społecznego „Poz@ Siecią”. oraz z ich rodzicami.

Aktualnie prowadzone są również ogólnopolskie badania naukowe wśród kierowców w zakresie podejmowania przez nich zachowań ryzykownych związanych z używaniem telefonów komórkowych w ruchu drogowym realizowane przez Fundację DBAM O MÓJ Z@SIĘG, Wydział Nauk Społecznych Uniwersytetu Gdańskiego, Centrum Edukacji, Rozwoju i Szkoleń CERS oraz Fundację ZenDriving. Z kolei w zbliżającym się roku uczelnia oraz fundacja planują zająć się badaniami ukierunkowanymi na diagnozę cyfrowych kompetencji rodziców.

Raport jest dostępny do pobrania na stronie fundacji: http://dbamomojzasieg.com/publikacje-raporty/.

Fot. Freeimages