Polonia Restituta. Dekalog dla Polski w 100-lecie odzyskania niepodległości

W 2018 r. obchodzimy 100-lecie odzyskania przez Polskę niepodległości; jubileusz o tak doniosłym znaczeniu skłaniać powinien do pogłębionej refleksji. Chcemy nie tylko sięgnąć do dziedzictwa minionego wieku, ale w oparciu o doświadczenia historyczne zdiagnozować teraźniejszość oraz zastanowić się nad najważniejszymi wyzwaniami i zadaniami na przyszłość. W naszych rozważaniach obok klasycznych dziedzin nauki przyjąć chcemy perspektywę szczególną: Katolicką Naukę Społeczną, co uzasadnia istotna rola Kościoła w naszych dziejach.

Temu właśnie służy projekt „Polonia Restituta. Dekalog dla Polski w 100-lecie niepodległości”, w którego realizację włącza się Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego wraz z Radą do spraw Społecznych Konferencji Episkopatu Polski.

Opis projektu – główne założenia:

Projekt składa się z cyklu 10 ogólnopolskich naukowych konferencji tematycznych, organizowanych w najważniejszych ośrodkach akademickich Polski i podejmujących kluczowe dla społeczeństwa zagadnienia z zakresu szeroko rozumianego życia publicznego, gospodarczego, politycznego, społecznego i kulturalnego: (1) rodzina, (2) praca, przedsiębiorczość i społeczna gospodarka rynkowa, (3) obywatelskość i patriotyzm, (4) wolność, suwerenność i praworządność, (5) kultura i tożsamość, (6) godność i sprawiedliwość społeczna, (7) ekologia, solidarność społeczna i zrównoważony rozwój, (8) państwo – Kościół, (9) Europa i pojednanie, (10) osoba ludzka i jej prawa.

Zwieńczeniem powyższych dziesięciu konferencji będzie międzynarodowy Kongres w Krakowie, podejmujący problematykę sumienia i odpowiedzialności w życiu publicznym.

Organizatorzy:

Pomysłodawcą jest Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego, które wraz z Radą do spraw Społecznych Konferencji Episkopatu Polski zarazem stało się współorganizatorem projektu. Koordynatorem merytorycznym jest Akademia Ignatianum w Krakowie. Do realizacji zaproszono czołowe ośrodki akademickie Polski, które dydaktycznie, naukowo czy badawczo zajmują się m.in. Katolicką Nauką Społeczną.

Honorowy Patronat i Komitet:

Honorowy Patronat nad obchodami 100-lecia odzyskania niepodległości w ramach projektu „Polonia Restituta. Dekalog dla Polski w 100-lecie niepodległości” objął Prezydent RP.

W skład Komitetu Honorowego wchodzą ze strony państwowej: Marszałek Sejmu, Marszałek Senatu oraz Minister Nauki i Szkolnictwa Wyższego, a ze strony kościelnej: Nuncjusz Apostolski w Polsce, Prezydium Konferencji Episkopatu Polski, Prymas Polski oraz Przewodniczący Rady do spraw Społecznych Konferencji Episkopatu Polski.

Cel i przesłanie:

Celem organizowanych konferencji będzie ożywienie i pogłębienie merytorycznej dyskusji o najważniejszych obszarach funkcjonowania naszego państwa i społeczeństwa w latach minionych i przyszłych. Pragniemy wnieść znaczący wkład w propagowanie istotnych zasad i wartości życia społecznego – nie tylko świętować i wspominać wielką historię, ale wypracować również konstruktywne koncepcje z myślą o nadchodzących dekadach.

Zaproszenie do udziału w projekcie kierujemy zwłaszcza do uczonych, studentów, do środowisk rządowych, samorządowych i organizacji pozarządowych, do ludzi kultury, polityki i przedsiębiorczości, a także do osób zajmujących się edukacją.

Wymiar naukowo-badawczy:

10 tematycznych konferencji naukowych i międzynarodowy Kongres będą stanowić przegląd diagnoz, ocen i propozycji, wywodzących się z obszaru nauk zajmujących się relacjami społecznymi, państwem czy polityką. Szczególną uwagę zwrócimy na Katolicką Naukę Społeczną, a także rolę i miejsce nauczania społecznego Kościoła w rozwoju państwowości, społeczeństwa obywatelskiego, tożsamości i kultury w Polsce. Podjęta zostanie próba zbadania wpływu wspomnianego nauczania na procesy niepodległościowe i funkcjonowanie państwa w pierwszym dwudziestoleciu suwerenności, na postawy w latach wojny i okupacji oraz czasach reżimu komunistycznego. Dyskusji poddana zostanie m.in. zasadność utożsamiania niektórych z kierunków działania „Solidarności” z KNS oraz ocena oddziaływania KNS na procesy państwowe i społeczne po 1989 r.

Powyższe spojrzenie historyczne skłaniać będzie do analizy społecznego oblicza Polski tu i teraz, co jest przedmiotem zainteresowania różnych nauk w ujęciu teoretycznym i praktycznym (socjologia, ekonomia, prawo, polityka inne). Można więc zakładać, że kolejne bloki tematyczne projektu zyskają dwojaką funkcję – (1) opisu i oceny przeszłości oraz (2) wynikającej z niej wizji dalszego rozwoju nauk społecznych w Polsce i ich wykorzystania w formułowaniu celów i kierunków działania państwa i społeczeństwa.

Jednym z celów projektu jest przywrócenie naukom społecznym należnej im, wysokiej pozycji w polskim życiu akademickim i naukowo-badawczym, co zbiega się z formułowanymi często postulatami sprzęgnięcia nauki z praktyką. Izolacja między naukową działalnością badawczą i formułowanymi w jej wyniku teoriami oraz odkrywanymi mechanizmami a codzienną praktyką życia politycznego, gospodarczego, kulturalnego itd. rodzić może u akademików poczucie frustracji prowadzące do skostnienia inicjatyw dydaktycznych i badawczych, natomiast np. w świecie polityki – do braku skutecznych i nowoczesnych instrumentów diagnozowania i oddziaływania na rzeczywistość.

W świetle powyższego projekt „Polonia Restituta. Dekalog dla Polski w 100-lecie niepodległości” podejmuje z jednej strony pogłębioną refleksję inspirowaną wielkim jubileuszem, z drugiej zaś wychodzi naprzeciw palącym potrzebom, jakie wyłaniają się z analizy procesów społecznych we współczesnym świecie. Równocześnie stanowi on okazję zarówno do przywrócenia naukom społecznym należytej im pozycji, jak i do polepszenia transferu wyników badań tych nauk oraz ich możliwych wdrożeń w różnych sektorach życia polskiego społeczeństwa i państwa.