Postrzeganie roli kobiet w nauce

Zmienia się postrzeganie roli kobiet w nauce. Badania pokazują, że ponad 62% Polaków uważa, że mężczyźni i kobiety w równym stopniu posiadają naturalne predyspozycje, aby rozwijać karierę naukową. Kobiety w Polsce są lepiej wykształcone niż mężczyźni, częściej studiują, rzadziej natomiast od mężczyzn zostają naukowcami. Ponad 17% Polaków twierdzi, że to właśnie kobiety mają wrodzone kompetencje do osiągnięcia naukowego sukcesu – wynika z badania przeprowadzonego na zlecenie L’Oréal Polska w ramach programu Dla Kobiet i Nauki.

Według niedawno przeprowadzonego badania 17% Polaków uważa, iż to kobiety wykazują naturalne predyspozycje, aby zostać naukowcami. Jest to prawie dwukrotny wzrost w porównaniu do analogicznego badania przeprowadzonego 4 lata temu¹. W najnowszym badaniu, ok. 20% ankietowanych typuje mężczyzn do wykonywania zawodu naukowca. W 2016 roku ten wynik był o 5 punktów procentowych wyższy.

Respondentów zapytano także o najczęstszą przyczynę niezajmowania przez kobiety wysokich stanowisk w dziedzinie nauki. Według niemal 22% badanych, główną przyczyną jest brak możliwości pogodzenia kariery z życiem rodzinnym. W tym samym pytaniu zadanym w 2015 r. ta odpowiedź znalazła się na ostatnim miejscu (0,9%), a na pierwszym wówczas wskazywano odpowiedź, że kobiety nie są wspierane w swoich działaniach przez władze instytucji, w których pracują.

Polacy wciąż stereotypowo myślą o naukowcach i naukowczyniach

Większość Polaków (61%) ma świadomość braku różnorodności w zespołach badawczych i naukowych. W badaniu wskazali, że w ich składzie jest mniej niż 40% kobiet. Na pytanie o odsetek pań na wyższych stanowiskach w dziedzinie nauki, ponad połowa społeczeństwa (58%) uważa, że jest ich więcej niż w rzeczywistości – 20% vs 11%. Aż 61% respondentów zawyżyło również odsetek kobiet, które otrzymały naukową Nagrodę Nobla, twierdząc, że w gronie laureatów tego prestiżowego wyróżnienia jest ponad 10% kobiet, podczas gdy w rzeczywistości tylko 3% znalazło się wśród laureatów. Obecnie w ich gronie są dwie laureatki globalnej nagrody L’Oréal For Women in Science: Ada Yonath i Elizabeth Blackburn.

W Polsce kobiety w porównaniu z mężczyznami częściej podejmują studia wyższe (w roku akademickim 2018/19 stanowiły one 58,0% studiujących²). Jednak na kontynuację kariery naukowej i rozwijanie kolejnych jej szczebli decyduje się ich znacznie mniej (w naukach ścisłych kobiety zajmują zaledwie 10% najwyższych stanowisk akademickich). Dlatego tak istotne jest wsparcie dla kobiet, które chcą rozwijać karierę w strukturach instytucji naukowych i badawczych.

Obecne zmiany w społeczeństwie prowadzą do zrównoważonego udziału mężczyzn i kobiet w wychowywaniu, opiece, utrzymaniu dzieci i obowiązkach domowych. Dzięki temu kobiety zyskują porównywalne do mężczyzn prawa do spełniania swoich zainteresowań i ambicji w nauce. Powoli zmienia się percepcja roli kobiet w nauce, chociaż nadal ciężko o pełną akceptację tych dążeń w społeczeństwie. Kobiety wciąż potrzebują i zasługują na wsparcie, aby równość praw obu płci stała się rzeczywistością – zauważa profesor Katarzyna Turnau, Dziekan Wydziału II Nauk Biologicznych i Rolniczych Polskiej Akademii Nauk.

Zawód nadal ma płeć

Wyniki badania potwierdzają, że Polacy w dalszym ciągu stereotypowo podchodzą do roli kobiet w zależności od dziedziny nauki. Przypisuje się im takie zawody, jak: farmaceuta, biolog, lekarz, technik laboratoryjny czy chemik. Z kolei mężczyzn utożsamia się z fizykiem, matematykiem, inżynierem, astronomem czy pracownikiem IT. Takie postrzeganie może zmienić nowa inicjatywa programu stypendialnego For Women in Science. W tym roku po raz pierwszy w historii globalna Nagroda L'Oréal-UNESCO For Women in Science Awards została przyznana kobietom w dwóch nowych dyscyplinach: matematyce i technologii informatycznej. Jest to szczególnie symboliczne, biorąc pod uwagę fakt, że od czasu stworzenia trzech najbardziej prestiżowych międzynarodowych nagród z zakresu matematyki (Fields, Wolf i Abel), wśród 141 laureatów jest tylko jedna kobieta.

- Obecność kobiet w sferze publicznej, politycznej i ekonomicznej znacznie wzrosła w ciągu ostatnich lat, jednak w nauce dzieje się to wolniej. W 1998 r. L’Oréal we współpracy z jedną z największych międzynarodowych instytucji na świecie, UNESCO utworzył program For Women in Science. Naszą wspólną ambicją było zapewnienie kobietom miejsca, na które zasługują w nauce. Badania, które przeprowadziliśmy w Polsce pokazują, że zmienia się postrzeganie roli kobiet w nauce w ocenie społeczeństwa. Dziś, coraz częściej obserwujemy wspaniałe kariery kobiet naukowców, a dzięki naszym wspólnym działaniom możemy sprawić, że pozytywne zmiany będą jeszcze szybsze – podkreśla Niels Westerbye Juhl, Prezes Zarządu L’Oréal Polska i Kraje Bałtyckie.

Wsparcie dla młodych badaczek w Polsce trwa nieprzerwalnie od dwudziestu lat

Program L’Oréal-UNESCO Dla Kobiet i Nauki prowadzony od 2001 roku ma za zadanie promować osiągnięcia naukowe utalentowanych badaczek, zachęcać je do kontynuacji prac badawczych, zmierzających do rozwoju nauki oraz udzielanie wsparcia finansowego.

- Istniejący w Polsce od 20 lat program L’Oréal-UNESCO Dla Kobiet i Nauki zyskał wysoką renomę w środowisku naukowym, o czym świadczy nie tylko duża liczba zgłoszeń, ale także wzrastający z roku na rok poziom przesyłanych przez kandydatki aplikacji. Większość nagrodzonych w 2019 roku prac naukowych może przyczynić się do rozwiązania globalnych problemów związanych z podnoszeniem możliwości leczenia chorób i zapobiegania rozprzestrzeniania się czynników je wywołujących. Nasze stypendystki reprezentują różne dziedziny i dyscypliny naukowe: od badań z zakresu medycyny poprzez nauki biologiczne, ale doceniliśmy także badaczkę pracującą nad zagadnieniami z zakresu fizyki i astronomii – podsumowała ubiegłoroczne zgłoszenia do konkursu prof. dr hab. Ewa Łojkowska, przewodnicząca Jury programu L’Oréal-UNESCO Dla Kobiet i Nauki.

Metodologia badania

Badanie zrealizowane zostało przez SW Research metodą wywiadów on-line (CAWI) na zlecenie L’Oréal Polska w dniach 24-25 września 2019 r. na reprezentatywnej próbie 811 Polaków powyżej 18 lat. Część wyników porównano z danymi uzyskanymi w badaniu przeprowadzonym 15-20 grudnia 2015 r., zrealizowanym również przez SW Research na zlecenie L’Oréal Polska. Badanie sprzed 4 lat objęło osoby powyżej 18 roku życia, łącznie zebrano 1012 wywiadów. Rozszerzone wyniki badania z 2015 r. przedstawiono w raporcie „Piękne umysły – rola kobiet w świecie nauki”.

***

O programie L’Oréal-UNESCO Dla Kobiet i Nauki

Celem programu L’Oréal Polska Dla Kobiet i Nauki prowadzonego od 2001 roku jest promowanie osiągnięć naukowych utalentowanych badaczek, zachęcanie ich do kontynuacji prac, zmierzających do rozwoju nauki oraz udzielenie wsparcia finansowego. Partnerami programu są Polski Komitet do spraw UNESCO, Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego oraz Polska Akademia Nauk. Do 2019 roku
w Polsce wyróżniono 99 kobiet-naukowców. Wyboru co roku dokonuje Jury pod przewodnictwem prof. Ewy Łojkowskiej. Roczne stypendia przyznawane 6 kobietom nauki wynoszą: 20 000 zł dla stypendystki na poziomie studiów magisterskich, 30 000 zł w przypadku stypendiów doktoranckich i 35 000 zł
w przypadku stypendiów habilitacyjnych.

Więcej o programie:

Strona programu L’Oréal-UNESCO Dla Kobiet i Nauki: www.lorealdlakobietinauki.pl

Facebook: https://www.facebook.com/LOrealPoland

You Tube: https://www.youtube.com/channel/UCzvu1mAocfeZvPnfAFgxmow