Czy mamy pomysł na lepszą przyszłość?
Centrum Aktywności Studenckiej i Doktoranckiej i Instytut Bałtycki zapraszają na drugi z cyklu wykładów „Wokół krytyki społecznej”. Tym razem prelekcję pt.: „Post-wzrost, solarny punk, w pełni zautomatyzowany luksusowy komunizm i inne utopie (jakiejkolwiek) przyszłości” wygłosi dr hab. Jan Sowa. Wykład odbędzie się 16 stycznia na Wydziale Nauk Społecznych w Sali S208 o godzinie 13:15 – wstęp wolny.
Chociaż żyjemy w czasach nieustannych kryzysów i bezprecedensowych wyzwań, nasza kultura utraciła utopijną zdolność wynajdywania lepszych przyszłości. Jest to tym bardziej zaskakujące, że otaczający nas świat społeczny to zrealizowana utopia: uniwersalne prawo wyborcze, regulowany czas pracy, płatne urlopy, ubezpieczenia emerytalne, darmowa służba zdrowia i powszechny dostęp do edukacji – to wszystko, co uważamy dzisiaj za oczywisty pewnik, jest zdobyczą wielu dekad albo wieków walki w imię ideałów oraz wizji uważanych kiedyś za całkowicie utopijne. Tymczasem dzisiaj przyszłość widzimy najczęściej jako proste rozszerzenie teraźniejszości zapełnione tylko nowymi gadżetami: szybszymi smartfonami z lepszymi ekranami, bardziej energooszczędnymi elektrycznymi autami, wydajniejszymi procesorami i innowacyjnymi apkami. Jest to nie tylko naiwne, ale również niebezpieczne, bo wobec braku postępowych wizji przyszłości zbiorową wyobraźnię zapełniają regresywne retro-utopie dążące do przywrócenia świata dawnych nierówności i opresji.
Wykład Jana Sowy będzie próbą odpowiedzi na pytanie, dlaczego nasze zbiorowe myślenie znalazło się w tak osobliwym i niebezpiecznymi punkcie. Przyglądniemy się również utopijnemu impulsowi, który mimo wszystko tli się na marginesach naszego kolektywnego imaginarium – w światach solarnego punka, w postulatach post-wzrostu czy w wizji w pełni zautomatyzowanego luksusowego komunizmu. Przy okazji zastanowimy się również, jaką rolę w konstrukcji tego typu utopii może mieć sztuka, bo skoro to wyobraźnia, dając nam możliwość przedstawienia alternatywy wobec tego, co istnieje, stanowi najbardziej polityczną spośród wszystkich władz umysłu, sztuka okazuje się ze swojej najgłębszej istoty aktywnością polityczną.
Jan Sowa – dialektyczno-materialistyczny teoretyk i badacz społeczny. Doktor socjologii, habilitował się z kulturoznawstwa. Był m.in. członkiem Komitetu Nauk o Kulturze PAN oraz kuratorem programu dyskursywnego i badań Biennale Warszawa. Obecnie profesor na Wydziale Badań Artystycznych i Studiów Kuratorskich Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie. Autor wielu artykułów i książek, m.in. Fantomowe ciało króla (2012), Inna Rzeczpospolita jest możliwa (2015) oraz – wspólnie z Krzysztofem Wolańskim – Sport nie istnieje. Igrzyska w społeczeństwie spektaklu (2017). Ostatnio ukazał się zredagowany przez niego wspólnie z Ekateriną Degot i Davidem Riffem tom Perverse Decolonization? (Archive Books, Berlin 2021).