Klauzula sumienia w państwie prawa

21 września na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Gdańskiego odbędzie się konferencja „Klauzula sumienia w państwie prawa” połączona z promocją książki pod tym samym tytułem.

Od przeszło roku, czyli od momentu kiedy media nagłośniły tzw. „sprawę Chazana”, problem klauzuli sumienia rozgrzewa do czerwoności opinię publiczną. Jak to w tego rodzaju sytuacjach bywa argumenty, którymi posługują się adwersarze toczonych debat, odznaczają się szczególnie silnym ładunkiem emocjonalnym. Nie sprzyja to naturalnie wymianie poglądów, ani tym bardziej możliwości zanalizowania istoty problemu… a szkoda. Szkoda, bowiem od przeszło 25 lat, czyli od pierwszych wolnych wyborów, na forum publicznym w zasadzie nie były podnoszone tak ważne i mające potencjalnie tak daleko idące konsekwencje dla demokratycznego państwa prawnego, kwestie. Problem klauzuli sumienia, wbrew wizji, którą zdaje się lansować część środowisk, nie sprowadza się bowiem do pytania czy określona osoba, np. lekarz, może narzucić innym swoją wizję świata, swój system wartości i pozbawić ich w ten sposób części przysługujących praw? Tak postawione pytanie, w warunkach demokratycznego państwa prawnego, nie może bowiem być traktowane poważnie. Problem dotyczy czegoś diametralnie różnego, a mianowicie możliwości wkraczania przez władzę w sferę wolności jednostek, możliwości ograniczenia jednostki w zakresie kierowania się w życiu jej własnym sumieniem, wartościami, które w najgłębszym przekonaniu uznaje za słuszne, właściwe, dobre, które stanowią zasadniczy punkt odniesienia w procesie podejmowania decyzji. Więcej – wartości, które współkonstytuują jej „ja”.

Uważam, że przypadek Profesora Bogdana Chazana stanowić może punkt wyjścia do przeprowadzenia rzetelnej debaty, w którą zaangażowane zostaną szerokie kręgi społeczne, reprezentujące różne postawy wobec prawa i różne światopoglądy, dotyczącej fundamentalnych dla demokratycznego państwa prawnego kwestii. Debata ta, właściwie pokierowana, stworzyłaby przede wszystkim okazję do:

- zrekonstruowania i przedyskutowania wartości i zasad, które leżą u podstaw państwa prawa i społeczeństwa demokratycznego,

- przemyślenia kwestii natury praw, wolności i obowiązków obywatelskich,

- zrekonstruowania i przedyskutowania modelu relacji, które zachodzą między państwem, społeczeństwem i obywatelem w rzeczywistości demokratycznego państwa prawnego.

W konsekwencji przełożyłaby się na wzrost świadomości obywatelskiej i powiązanej z tym kultury prawnej, z czym u nas kiepsko.

Przyjmując, iż wskazany wyżej cel, jest czymś, o co warto się starać, o co starać się w szczególności powinno środowisko akademickie, stworzony został zespół, który przygotował publikację analizującą klauzulę sumienia w wielu płaszczyznach: filozoficzno-prawnej, międzynarodowej, konstytucyjnej, karnej, cywilnej, administracyjno-prawnej i innych.

Podczas planowanej konferencji zostanie zaprezentowana i poddana dyskusji część wyników przeprowadzonych przez zespół badań.

Dr hab. Oktawian Nawrot, prof. UG
Prodziekan ds. Studenckich i Nauki
Wydziału Prawa i Administracji
Uniwersytetu Gdańskiego

Ogólnopolska konferencja

Klauzula sumienia w państwie prawa

Wydział Prawa i Administracji Uniwersytetu Gdańskiego

21 września 2015 roku

10.00 – otwarcie konferencji - „słowa” organizatorów i zaproszonych gości

Część pierwsza

10.30 – Prof. Oktawian Nawrot, Sprzeciw sumienia a prawa człowieka i ich filozofia

10.50 – Prof. Leszek Bosek, Istota konstytucyjnej wolności człowieka

11.10 – Prof. Wojciech Zalewski, Klauzula sumienia w prawie karnym

11.30 – dyskusja

12.00 – przerwa kawowa

Część druga

12.30 – Prof. Jakub Stelina, Klauzula sumienia w prawie pracy

12.50 – Prof. Tomasz Bąkowski, Wolność sumienia i wyznania w obszarze prawa administracyjnego (próba wyznaczenia pola i uwarunkowań badawczych)

13.10 – Prof. Anna Machnikowska, Klauzula sumienia w zawodzie prawnika

13.30 – dyskusja

13.50 – Podsumowanie konferencji i rozmowy w kuluarach