O naukowej drodze z Wilna do Gdańska w Kawiarni Naukowej

W ramach Bałtyckiego Festiwalu Nauki w Kawiarni Naukowej w Hotelu Rezydent w Sopocie (Plac Konstytucji 3 Maja 3) prof. dr hab. Wiesław Makarewicz z Gdańskiego Uniwersytetu Medycznego wygłosi wykład popularnonaukowy pt. „Wydział Lekarski Uniwersytetu Stefana Batorego w Wilnie i jego znaczenie dla powstania Akademii Lekarskiej w Gdańsku” Spotkanie planowane jest 28 stycznia (czwartek), o godzinie 18:00.

Uniwersytet w Wilnie, jako drugi na ziemiach polskich po Akademii Krakowskiej, powstał w 1579 roku przez przekształcenie przez króla Stefana Batorego Kolegium Jezuickiego (założonego w 1570 r.) w Akademię Wileńską. Wydział Lekarski powstał znacznie później, bo w 1781 r. w toku reformy prowadzonej przez Komisję Edukacji Narodowej. Do wydziału tego włączono, założoną w roku 1775 w Grodnie, Szkołę Lekarską. Pod zaborem rosyjskim pozostawał uniwersytetem polskojęzycznym i ważnym ośrodkiem kultury polskiej, dlatego władze carskie w odwecie za powstanie listopadowe zamknęły go w 1832 r.

Po odzyskaniu niepodległości Uniwersytet został wskrzeszony dekretem Marszałka Józefa Piłsudskiego z 28 sierpnia 1919 r. i wówczas za patrona otrzymał Stefana Batorego. Po 87 latach zamknięcia już w październiku tegoż roku studenci mogli rozpocząć zajęcia. W pierwszym roku działalności na nowo otwartą uczelnię przyjęto 547 osób, Wskrzeszony Uniwersytet, w którym zorganizowano 6 wydziałów (później powstał jeszcze Wydział Rolniczy), powstawał na fali patriotyzmu i wielkiego entuzjazmu po odzyskaniu niepodległości, aczkolwiek w niezwykle trudnych warunkach. Brak było wszystkiego – kadry naukowej, księgozbioru, pomieszczeń, pieniędzy, bazy szpitalnej. Rozpoczęte zajęcia były przerywane trwającą wojną bolszewicką.

W organizacji Wydziału Lekarskiego, w skład którego wchodziło również Studium Farmaceutyczne, główną rolę odegrali lekarze: Jerzy Alexandrowicz, Józef Ziemacki (prorektor), Emil Godlewski (dziekan) i Władyczko (prodziekan) oraz Jan Muszyński (farmaceuta), a także pierwszy rektor prof. Michał Siedlecki . Bazą szpitalną dla powstających klinik akademickich stał się Szpital Wojskowy na Antokolu. Uniwersytet skupił grupę niezwykle zaangażowanych profesorów i lekarzy, którzy w krótkim czasie zorganizowali zajęcia studenckie i rozwinęli bogatą działalność naukową. W latach międzywojennych był najmniejszym z 5 polskich uniwersytetów i kształcił około 3500 studentów. W roku akademickim 1937/1938 Wydział Lekarski z 780 słuchaczami był po Wydziale Prawa największym wydziałem na Uniwersytecie, jednocześnie największym pod względem liczby zatrudnianych profesorów. W sumie na 113 katedrach siedmiu wydziałów, Uniwersytet zatrudniał w 1939 roku 84 profesorów zwyczajnych i nadzwyczajnych, 39 docentów i zastępców profesorów oraz 245 pomocniczych pracowników nauki. Ogółem w latach II Rzeczpospolitej ukończyło ten Wydział 1220 lekarzy, Wydział nadał 83 osobom stopień naukowy doktora medycyny i .przeprowadził 15 przewodów habilitacyjnych. Pracownicy naukowi Wydziału w ciągu dwudziestolecia działalności ogłosili drukiem około 1300 publikacji. Pomimo krótkiego czasu działalności zyskał wysoką rangę w nauce polskiej i europejskiej. Stał się ogromnie ważną placówką kulturotwórczą na Kresach Wschodnich II Rzeczpospolitej. Po wybuchu II wojny światowej został zamknięty 15 grudnia 1939 r. przez władze litewskie.

W latach okupacji hitlerowskiej Uniwersytet prowadził tajne nauczanie w latach 1942-1944, a po powojennym przesunięciu granic państwa polskiego na zachód, znaczna część jego kadry akademickiej. ekspatriowała się w 1945 r. z Wilna do Polski przyczyniając się w znacznej mierze m.in. do powstania Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu i Akademii Lekarskiej w Gdańsku.

Wstęp do Kawiarni Naukowej jest wolny.

Patroni medialni Bałtyckiego Festiwalu Nauki:

* Radio Gdańsk

* Gazeta Wyborcza Trójmiasto

* Portal Regionalny trojmiasto.pl

* Portal Województwa Pomorskiego Pomorskie.eu

Patronaty mediów akademickich:

* Naukowa Interaktywna Telewizja HD - CI TASK

* Radio MORS.

Szczegóły na stronach http://www.festiwal.gda.pl/kawiarnia/, https://www.facebook.com/Baltycki.Festiwal.Nauki/events.

Relacje wideo z poprzednich spotkań można znaleźć na stronie Naukowej Interaktywnej Telewizji HD Centrum Informatycznego TASK.

Tadeusz Zaleski