Debata klubu Filozofuj! o czasie
Zapraszamy na kolejną debatę Klubu „Filozofuj!” w Gdańsku. Odbędzie się ona 12 kwietnia o godz. 17.00 w Europejskim Centrum Solidarności. Debata będzie się toczyła wokół najnowszego numeru „Filozofuj!”: Filozofia czasu. Jej uczestnikami będą prof. Ludwik Kostro (UG) i prof. Paweł Horodecki (UG).
Na pewno każdy z Was miał okazję słuchać tykania zegara, jego równomiernego tik-tak. Ten dźwięk nieustannie przypomina o upływającym czasie. Nieco starsi czytelnicy upływ ten zauważają, patrząc na siebie w lustrze, na swoich znajomych spotkanych po latach. Pewnie zdarzyło Wam się także spóźnić na pociąg, na ważne spotkanie, bo utknęliście w korku albo Wasz zegarek się późnił. A może lektura jakiejś interesującej książki, może nawet któregoś z numerów „Filozofuj!”, wciągnęła Was tak bardzo, że kilka godzin czytania było dla Was zaledwie chwilą. Takie sytuacje są dobrą okazją, aby zadać sobie pytanie, czym właściwie jest czas, jaka jest jego natura. A może czas nie istnieje? Przecież kiedy się rozejrzymy dookoła, dostrzegamy jedynie przedmioty, zdarzenia, inne osoby, słyszymy dźwięki, czujemy zapachy, ciepło lub zimno itd. – w całej tej masie danych nie dostrzeżemy jednak czasu. A może czas jest jak bakterie albo atomy – ukryty przed gołym okiem i do jego obserwacji potrzebne są instrumenty, takie właśnie jak zegar tykający na ścianie?
Pytanie o naturę czasu, także o to, czy w ogóle istnieje, nurtuje filozofów. Jest ono przecież nierozerwalnie związane z naszym rozumieniem wszystkiego, co istnieje, z człowiekiem włącznie. Bo czy potrafimy sobie wyobrazić świat bez czasu? Nawet jeśli cały zastygnie jakoś w naszej wyobraźni w bezczasowym bezruchu, to z tego wyobrażenia nie potrafimy usunąć siebie jako myślących (jakoś w czasie) obserwatorów tej bezczasowej rzeczywistości. Pytanie o czas wiąże się też z zagadnieniem otwartości naszych przyszłych decyzji. Możemy bowiem zastanawiać się, czy to, co przyszłe, w tym nasze wybory, już w jakimś sensie istnieje. Być może wszystkie trzy wymiary czasu – przeszłość, teraźniejszość i przyszłość – są równie realne, istnieją obok siebie, tak jak istnieją na mapie różne etapy drogi, którą mamy pokonać. Jeśli tak właśnie istnieją, to gdzie jest nasza wolność wyboru, twórczość? Czyż nie są już jakoś określone, a nasze wrażenie, że możemy wybierać spośród otwartych alternatyw, czyż nie jest złudzeniem?
A może czas tak naprawdę nie istnieje? Jest jedynie naszym konstruktem, dzięki któremu porządkujemy nasze widzenie świata i zdarzeń. Jeśli jednak nie istnieje, to jaki jest świat sam w sobie? Czy można jakoś alternatywnie uporządkować sobie świat? Czy można inaczej „przetasować” różne chwile z naszego życia, jak czyni to główna bohaterka filmu Arrival dzięki opanowaniu języka (sposobu myślenia) pozaziemskiej cywilizacji?
Wszystkich, których nurtują te i inne pytania związane z czasem, zachęcamy do lektury niniejszego numeru „Filozofuj!” i udziału w debacie Klubu „Filozofuj!” w Gdańsku.